Fotograaf Vsevolod Tarasevich: een krankzinnig leven van Shaping Intellect tot The End of the Earth

Zelf ben ik nu op een leeftijd die die van Vsevolod Sergejevitsj Tarasevitsj ver overtreft, toen hij barstte van de ideeën, het openen en sluiten van “nieuwe wegen”. Maar, terugkijkend, wil ik zeggen: als wij ik bedoel ook Koposov , niet gevoed waren door Tarasevich’s gekke energie, zouden we zeker niet veel hebben ontvangen in ons begrip, en dus ook niet in onze houding tegenover de fotografie. En als je het breder opvat, dan is het begrijpen van de aard van creativiteit… Echte creativiteit brandt, grenst bijna aan waanzin. Niet zonder reden zeggen ze dat ware genialiteit net zo abnormaal is als de kwaal die ik noemde..

Het essay “Vsevolod Tarasevich” uit het boek van L. Sherstennikova’s “Left Behind” is in verkorte vorm afgedrukt.

Vsevolod Tarasevich: “Succes als fotoreporter is een gelukkig toeval vermenigvuldigd met vaardigheid”.

Vsevolod Sergejevitsj Tarasevitsj veranderde zijn visie op fotografie meer dan eens. Van meedogenloze “enscenering”, waarbij de opname werd gesmeed door het “zweet en gekreun” van beide partijen, waarbij de fotograaf het “model” vijf uur lang achtereen met water moest overgieten, schakelde hij over op een even uitzinnige “jacht” op het verhaal – een gepassioneerde jacht, langer dan de enscenering, waardoor de verslaggever er tot het allerlaatste moment niet zeker van was dat hij de gewenste opname zou krijgen. In de loop der jaren is één ding voor een fotograaf waarschijnlijk constant gebleven: de zekerheid dat geen enkele taak onmogelijk is en geen enkel doel onbereikbaar.

1. Van “The ends of the Earth”. 1965

Tarasevich spaart geen energie. Twintig of dertig kilometer verderop, in een genadeloze kou, in een gaswagen die van alle kanten door de wind wordt geblazen, wat niet gemakkelijk is op oneven uren, rijdt hij naar de route van de gasleiding om naar de zonsondergang te kijken…

Boos, verkleumd en moe komt hij net voor middernacht thuis om zijn metgezel in schone lakens te vertellen dat de “zonsondergang nooit heeft plaatsgevonden”. Of er was een zonsondergang maar geen “situatie”. Tarasiewicz spaart geen tijd. Hij haalt de deadline niet, maar toch komt hij terug en zegt dat hij moet gaan om de opnames af te maken. Hij spaart de film niet. Honderden meters worden door hem genomen in een reis, terwijl een ander er slechts tientallen zou nemen. Hij spaart de uitrusting niet. Op de vraag van een zakenman over camera’s en lenzen: “Ga je er noten mee kraken??”, nadat hij een stapel te repareren apparatuur heeft neergelegd, zegt hij geïrriteerd: “Je denkt toch niet serieus dat ik de apparatuur opzettelijk verniel?? Als de machines het niet aankunnen, zouden ze er goed aan doen eens na te denken over wat de filmmaker te wachten staat?”.

Het is echt niet gemakkelijk voor iemand die met deze uitrusting schiet… Niet alleen omdat wanneer de missie eindelijk voorbij is, de meest vervelende en stressvolle tijd voor de verslaggever begint: de massa materiaal bestuderen, niet missen God verhoede!! van een enkel frame, wat het belangrijkste kan zijn.

2. Twaalfde Symfonie. 1962

3. Van “The End of the Earth”. 1965

In zijn vroege jaren, als tweeëntwintigjarige jongen, diende hij het Leningrad front als de TASS fotograaf. Vliegen in een trio gevechtsvliegtuigen. Bijna elke vlucht kwam het trio één of twee vliegtuigen tekort, maar de bemanning leek altijd te kort. Tarasiewicz keerde terug. Toen hij na een paar dagen eindelijk terugkwam, haastte hij zich uitgeput naar de redactie. Schiet op en lever het in! “Een paar ontwikkelingstanks, twee keer zoveel films. De reporters stapelden de films met de niet-emulsiezijde – de rugzijde – naar elkaar toe om de zaak te versnellen. Hij ontwikkelt twee banden in één keer. Zo wordt het altijd gedaan als ze haast hebben. Hij ook. En niet voor het eerst. Vermoeid stortte hij in op de bank, het was tijd om de oplossingen te veranderen. Uiteindelijk haalde hij hem eruit… Een grotere schok had men niet kunnen verwachten: alle filmparen zaten aan elkaar vast..! Misschien heeft hij de kanten van de film verwisseld toen hij hem laadde… Hij ligt al dagen in de hitte.

Een verslaggever weet wat het betekent om een schot te verliezen. zelfs degene die niet op de film stond, maar wel werd gezien en niet door de lens werd gevangen. Je hebt de afdruk al klaar in je hoofd, maar die is er niet en zal er ook nooit komen. En om een klus te verpesten die gedaan en geleden is, en die betaald is met het risico van je leven..

Je zou kunnen zeggen dat Tarasevich altijd op zoek was naar zichzelf. Als Tassov en later als verslaggever voor Vecherka, deed hij alles wat van een nieuwsverslaggever, een krantenverslaggever werd verlangd. Ten eerste moet alles op tijd gebeuren, ten tweede om het papier op tijd te krijgen, en ten derde om de cirkel van eisen voor u niet te doorbreken.

4. Het overwinnen van.

Academicus N. a. Kozyrev. 1966

5. Duel.

Uit een essay over de Staatsuniversiteit van Amsterdam. 1963

Het is waar wat ze zeggen: wie de krantenschool niet heeft doorlopen, is geen arbeider. Tarasiewicz heeft die school doorlopen. Moeilijk te zeggen hoeveel het zijn impulsieve karakter beïnvloedde, maar blijkbaar waren er bepaalde voordelen… Er waren “nadelen”. Constante haast, onvermogen zich te concentreren – werken onderweg, “in aantal”. Soms 5 of 7 opnames per dag. De specifieke eisen van een krant, van het onderwerp van de foto’s tot de grootte van de platen en de afdrukcapaciteit, beperkten allemaal de mogelijkheden voor de verslaggever die al een voorliefde voor fotografie had ontwikkeld en het plafond in het kader van een stadskrant had bereikt.

– Ik bekijk de foto’s in het tijdschrift beter. Ik kan het, ik kan het. Ik begrijp het schot..

“Het beeld is begrijpelijk” – je voelt waar het van gemaakt is, je ziet de structuur, en de technologie van het werk dat erin is gestoken is duidelijk.

– En toen nam ik een besluit

Het tijdschrift keurde het werk van de jonge verslaggever goed en bood hem een reis naar Altai aan. Eerste zakenreis van een respectabele instantie. Bijna tot aan de rand van de wereld. Iedereen en alles, die iets weet over dit land, die iets weet over de dorpen daar, over dit soort schietpartijen, werd ondervraagd. Voor de twintigste keer werd de apparatuur gedemonteerd, schoongemaakt en gezuiverd, en de film werd in alle standen getest… Verschillende ladingen – apparaten, statieven, film, elektrische lampen en soffits – er mag geen overlapping zijn… En de eerste klap – het dorp zonder elektriciteit. Lampen, lantaarns – stapels rommel meegebracht van duizenden kilometers ver weg. In zulke gevallen is het een schrale troost dat verrassingen onvermijdelijk zijn..

Tarasevich evolueert van een krantenschrijver naar een magazine fotograaf. Voor die tijd betekende dat het bezit van een heel arsenaal aan belichtings- en opnameapparatuur, en het in staat zijn om onder alle omstandigheden eersteklas negatieven te maken, alsmede het hebben van een flinke dosis verbeeldingskracht en het vermogen om, al was het maar in schetsvorm, je eigen toekomstbeeld te schetsen. Vaak, stilzittend op de redactie, in Amsterdam, had ik het hele essay al in gedachten… Getekend – letterlijk. Plots werden bedacht, shots werden geschetst en heel vaak rangschikte de kunstenaar de beelden in tijdschriftartikelen. De verslaggever moest zo’n specifieke taak aankunnen.

Tarasevich wist hoe het moest. Ik zal me waarschijnlijk niet vergissen als ik zeg dat zijn klassiek gecomponeerde werken On a Collective Farm Construction Site en A Cement Factory, volgens de wetten van de fotografische esthetiek, precies dat soort werken waren. Perfect uitgebalanceerd, gedempt, beknopt – op vier nagels genageld. Geen verstrooiing van details, “all guns blazing”, streven naar compositorisch optimum! De lezer kan in deze woorden een zekere ironie bespeuren. Nou, tijden zijn veranderd, smaken zijn veranderd. Maar serieus, deze werken zijn grote voorbeelden van fotografie, foto’s van evenwichtige, grafische, schilderachtige composities die soms als de enige echte werden beschouwd…

6. Eerste les. 1962

7. Van het onderwerp “Norilsk”. 1960s

In de late jaren 1950, begon een tastbare verandering in de fotografie… Het werd meer ontspannen in vorm. Foto’s met een lossere, “ongestructureerde” compositie beginnen te breken in de lijn van “schilderachtige” composities. Maar de innerlijke essentie ervan is niet hetzelfde. De auteurs willen niet alleen het feit aantonen, maar het ook interpreteren. Fotografie onthult het tweede plan. Het vereist meer aandacht, reflectie en de medeplichtigheid van de kijker om samen met de auteur over het werk na te denken.

En zo maakt Tarasiewicz een foto van “Footprints in the Desert”. Nog steeds stevig op één hoop, draagt het al de tekenen van een nieuwe samenstelling – een open samenstelling. De beeldopbouw liet de kijker weten dat niet het hele beeld voor hen lag, maar een fragment ervan. Echter, het fragment dat zich richt op de hoofdzaak – het idee van het werk.

Op de foto lijkt het alsof er twee onafhankelijke centra zijn: de rustgroep en de rupsbanden. “Mysterious Picture”, zoals de afbeelding aanvankelijk werd genoemd. Er is een kamelengang, en in Kiev zijn er de voetstappen van een oom. Maar omdat de foto toch bestond, en de auteur, die hem niet op papier wilde zetten, hem toch bij zich droeg, besloten we hem met andere ogen te bekijken. Wat als de nevenschikking van deze twee centra niet toevallig is, maar opzettelijk..? Is dat niet het idee van de auteur, en zo ja, wat zit er dan achter?? Dat de foto niet toevallig was, maar het resultaat van een epifanie, heeft Vsevolod Sergejevitsj zelf in het diepste geheim onthuld:

– Geen woord tegen iemand! Shh-shh-shh!.. Deze afdruk is gemaakt van twee negatieven, de ene smal, de andere breed, de ene in zwart-wit, de andere in kleur. En de oorspronkelijke opnamen zijn gemaakt in verschillende lichtomstandigheden: de groep in diffuus, bewolkt licht, de voetafdrukken in de zon..

Nu er zoveel tijd verstreken is, zal ik me niet schuldig voelen om zo’n vreselijk geheim te onthullen. De compositiefoto heeft echter een slank uiterlijk gekregen. “Footprints in the Desert” kreeg een andere filosofische betekenis: mens en natuur. Combat? Misschien… In die tijd was er een slogan: “verover de natuur”!”. En mensen hebben geen idee dat ze zelf deel uitmaken van de natuur. Laten we niet moralistisch worden. Het belangrijkste is dat Tarasevich, die noch een overvloed aan techniek noch een gigantisch oeuvre liet zien, ons ervan overtuigde dat er iets aan het veranderen was in de relatie tussen mens en natuur. De woestijn is niet meer DE woestijn. We kunnen niet zeggen hoe “fout” ze is, maar het is duidelijk dat ze verandert.

8. Uit een essay over MSU. 1962

9. Voetsporen in de woestijn. 1957

In diezelfde jaren begon de fotografie snel af te glijden naar reportages. De stijfheid van de composities, de doodsheid van de situaties, het vaste en voorbedachte karakter van de oplossingen – al die jaren zijn nogal vermoeiend geworden. Fotografen neigden naar snapshots die vrij en “on the fly” waren. Een vrij grote cohort jonge amateurfotografen die zich in die jaren bij de rangen van professionals aansloten, droeg ook het idee uit om verslag te doen van hun vaandel. De fotografie begon te veranderen, de smaak van de lezers en de redacteuren veranderde en daarmee ook de eisen van de redacteuren, die hun verslaggevers dwongen op een nieuwe manier te werken. Dit was een pijnlijk proces voor veel van de voorheen geestverwante verslaggevers, een proces dat zich jarenlang voortsleepte in een semi-depressieve toestand.

“Perestroika ging langzaam. Over mezelf gesproken, ik moet toegeven dat ik een tijdje een soldaat zonder wapen was… “Ik kon niet schieten zoals vroeger, en ik weet niet hoe ik moet schieten zoals ik wilde”. Dit is het werk van Tarasevich zelf, een meester die al moreel klaar was voor de perestrojka, en die zelf voorop liep in de beweging voor een nieuwe benadering van de fotografie.

Maar hoe moeilijk perestrojka ook was, hoe weinig benchmarks er ook waren om je ervan te overtuigen dat er ontegenzeggelijk vooruitgang was op dit gebied, het proces ging door. En Tarasevich is een van zijn meest rusteloze herauten geworden. Hij geeft het idee op om “het frame”… Hij tekent geen diagrammen meer van toekomstige foto’s. Hij brengt de “fazant” theorie naar voren. In een notendop komt de essentie van deze theorie hierop neer. Een reportage fotograaf is als een fazantenjager, zeg maar. Naar het stadsplein gaan om op een fazant te jagen is een zinloos idee. Om hem op te sporen, moet je op zijn minst weten waar hij zich schuilhoudt. En de fotograaf ook: hij moet anticiperen op de situatie. Om te weten waar de kans het grootst is. En, natuurlijk, om te weten in wat voor soort situatie je geïnteresseerd bent. Dat wil zeggen dat een fotograaf niet gedachteloos opnamen “hakt”, maar een bepaald programma draagt, een voorbeschikking.

Tarasiewicz bewijst met zijn foto’s: waar en hoe te jagen, weet hij… Hij brengt “First Class” en “Common Mother” uit Koersk. Er is niets van Tarasiewicz’ eerdere werk, noch in de compositie, noch in de gestelde opdracht. Het is niet eenvoudig de taak van de auteur hier eenduidig vast te stellen. Hij richt zich op de mens – zijn gedrag, zijn toestand, zijn relatie tot de omgeving… Terwijl hij een leraar fotografeert, maakt hij een analyse voor zichzelf, en legt associaties… De leraar loopt tussen de rijen door en stopt bij de bureaus. Maar de verslaggever is slechts aangetrokken tot één bureau, dat bij het raam. Er staat een pot met een delicaat takje – een bloemspruit – in het raam. De fotograaf trekt voor zichzelf een analogie met de klas, met opgroeiende kinderen. Het raamkozijn is getekend als een kruis. Het is het kruis dat de lerares vrijwillig op zich nam om deze kleintjes door het leven, in het leven te leiden.

* * *

Filosofie in de fotografie. Is dit woord niet te pretentieus voor fotografie?? De fotografie, die nog maar net begonnen was de trekken van levendigheid te krijgen, begon het leven te leren observeren, toen ze net begonnen was haar eigen taal te ontwikkelen, niet geleend van haar buren? Na het fotografische essay “De Twaalfde Symfonie” over Sjostakovitsj, het essay vol psychologische zoektocht in plaats van een poging om het thema filosofisch te begrijpen en te veralgemenen, het essay dat zeker kan worden beschouwd als het grootste succes en de creatieve doorbraak van de auteur, waagt Tarasevitsj zich aan een nog hoger niveau van betekenis en diepgang van het onderwerp op zijn doek.

Zijn nieuwe werk gaat “The Shaping of Intelligence” heten. Een foto-essay over MSU. Zoals altijd is Tarasevich naarstig op zoek naar de vorm van het essay… Een vorm die er enerzijds niet uitziet als tweedehands. Anderzijds heeft dat het idee van een materie waarin vele problemen zijn verweven, van het probleem van continuïteit en erfgoed in de wetenschap tot de relatie tussen wetenschapper en maatschappij, tussen het intellect, gewapend met een formidabele en soms gevaarlijke macht, en de publieke moraal, duidelijk en ruim kunnen belichamen.

In deze jaren weerspiegelen Tarasevichs besluitvormingsmethoden niet alleen zijn verlangen om het leven te observeren, maar onthullen ze ook thema’s die zelf een proces zijn van lange observatie van het object.

Tarasiewicz doet een essay over “Het einde van de aarde”. Hier is een poging tot filosofische reflectie – mens en eeuwigheid. Hij is niet geïnteresseerd in externe veranderingen in het leven van de volkeren van het Noorden. Er zijn geen enorme kuddes rendieren op de foto’s, geen overvloedige machines – helikopters of radio’s.

Dit alles is algemeen bekend, en geen doel op zich. In een extreem geval verschijnt het in het kader slechts als achtergrond, als gelegenheid om een nauwkeuriger waargenomen gedachte uit te drukken die uit de situatie in kwestie voortvloeit. Het belangrijkste voor hem is de wereld van de mens, die, ondanks de vooruitgang, vandaag de dag nog steeds een mens blijft die oog in oog staat met de natuur, met de eeuwigheid. Hij maakt deel uit van de natuur, haar rationele begin, haar kind en meester. En voor hem is het de bron van alle zin van het bestaan, een onlosmakelijk deel ervan.

Elk nieuw werk van Tarasiewicz uit deze periode is een poging om de grenzen van de fotografie te verleggen, een poging tot filosofische invasie van het leven. Hij maakt een essay over een wetenschapper uit Leningrad. De held heeft een complex lot: vervolging, kampen… En zijn figuur zelf is tegenstrijdig: in de wetenschappelijke wereld zijn er zijn fervente aanhangers en even fervente tegenstanders. Tarasevich probeert het fotografisch te formuleren.

Maar het is niet alleen de symbolische fotografie die Tarasiewicz bezighoudt. Hij groeit ook als verhalend fotograaf en breidt zijn onderwerpen uit. De man zelf als individu met al zijn plussen en minnen gaat niet verloren aan de problematische, knoestige kwesties.

10. Op de bouwplaats van een collectieve boerderij. 1958

11. Van het thema “Norilsk”. De jaren zestig

Tarasiewicz is geïnteresseerd in alles, letterlijk alles wat er gebeurt waar hij wordt ingezet… Hij schiet nog gretiger:

– Ik snap het: als je op een vliegveld landt, moet je meteen schieten, je kunt het niet uitstellen… Eerste indrukken zijn de meest aangrijpende. Dan is het niet hetzelfde..

Men kan begrijpen. In onze tijd van “vervlakte” afstanden is het moeilijk om het vermogen te behouden om verrast te worden, d.w.z. om tijd te hebben om psychologisch te reconstrueren. Het is dus de moeite waard om alle flitsen van interesse in een nieuwe plaats te waarderen – of het nu een dorp is, een hele regio… Zo worden de thema’s enorme doeken van materiaal. Zo ziet “Norilsk” eruit. Het verhaal van de stad wordt verteld aan de hand van vele tientallen foto’s.

Hier staan vaders met keurige zakjes in hun handen, waarin baby’s piepen… Zuiver mannelijke conversatie tussen vaders. En de halflege fles wodka op tafel en de glazen bewijzen dat. Tarasevich velt geen oordeel, hij oordeelt niet. Hij lijkt alleen maar onbewogen het feit te verklaren. Maar soms is dat genoeg om een punt te maken. Misschien is het belangrijk voor de auteur om deze vaders niet te laten zien, maar om ze zichzelf te laten zien van opzij.

De foto’s van Tarasiewicz krijgen een steeds grotere innerlijke plasticiteit… Dit is het geval met “In een Café”, dat draait om de ingewikkelde relatie tussen een koppel, verschillende karakters, verschillende stemmingen..