Nikon en My Planet presenteren een duizelingwekkend nieuw project. Tien van Nederlands beroemdste fotografen gaan op zoek naar de meest adembenemende vergezichten.
Maak kennis met Alexander Semyonov, afgestudeerd aan de afdeling Ongewervelde Zoölogie, onderwaterfotograaf en hoofd van de duikdienst van het biologisch station van de Witte Zee van de Staatsuniversiteit van Amsterdam.
Alexander vertelt ons wat wetenschappelijke fotografie is, hoe Nikon-apparatuur wetenschappers helpt bij het bestuderen van zeebewoners, en geeft gedetailleerde instructies over waar en hoe je het noorderlicht kunt fotograferen.
– Het station ligt ver van de bewoonde wereld, er zijn geen wegen. Wat leuk dat je hier bent, je kunt gaan wandelen of zo?
– Het is het einde van het seizoen, het is de mooiste tijd aan de Witte Zee… Het bos begint al geel te worden, roodachtig, en het gebeurt in lagen: je hebt lingonbessen en rode heide op de bodem, gele berken en donkere dennenbomen op de top… Soms gaan we zwemmen bij het meer. Het is een heel mooie plek, je kunt er zowel de zonsondergang als de hemel zien en het heeft een ruimte die bij het station ontbreekt, het is de enige open plek in het hele gebied. Het meer ligt op een paar kilometer afstand van het station en het is gemakkelijk om hier ’s avonds na het duiken te komen, gewoon om te zwemmen, bessen te eten.
– Je werkt op een geweldige plek waardoor je zin krijgt om foto’s te maken. Je bent geïnteresseerd in landschapsfotografie?
-In mijn geval zijn landschappen meer voor de ziel… Onderwaterfotografie is een baan, een hobby en een manier van leven; ik fotografeer alleen als ik vrije tijd heb… Ik maak graag foto’s van poollicht ’s nachts, ze zijn hier de laatste tijd erg goed. Tijdens het filmen voor het Nederland Foto Expeditie project. Met de Nikon lens hadden we veel geluk. Er was een gloed over de hele hemel, zeer sterk… We gingen de pier op en zagen dat de hele hemel felle kleuren uitstraalde, Ran om onze camera’s te pakken natuurlijk. Het was eigenlijk fantastisch. Ik heb het maar een paar keer gezien in de 12 jaar dat ik werk.
– Vertel beginnende fotografen hoe ze het noorderlicht kunnen vangen.
– Het wordt als een misdaad beschouwd om in de herfst op de Witte Zee te slapen, omdat het noorderlicht hier veelvuldig voorkomt. Het is natuurlijk niet gepland, maar er zijn websites die ionosferische activiteit voorspellen. Als er een zonnevlam is, is er binnen drie dagen poollicht op de poolcirkel. Ik hou die voorspellingen in de gaten, en als het meer dan twee of drie of vier is, ga ik de pier op met een statief. En er zijn lichten over de hele hemel van horizon tot horizon, enorme strepen, het loopt allemaal, gloeit, danst. Je zet het op internet en alle mensen zeggen: “God, ik wil het met mijn eigen ogen zien! God, je bent een gelukkig man!”.
– Kun je een gewone camera of bijvoorbeeld een mobiele telefoon gebruiken om de gloed vast te leggen, of moet er goede apparatuur zijn?
– Het is natuurlijk het beste als je snelle lenzen hebt en camera’s die met hoge ISO kunnen fotograferen zonder ruis. De Nikon 810 is absoluut geweldig.
– Vertel ons wat je doet op het station? Wat is wetenschapsfotografie??
– Ik doe iets dat wetenschappelijke onderwaterfotografie heet. Ik wil niet alleen onder water duiken, de mooiste kwal ter wereld vinden, die fotograferen en dan een of andere wedstrijd winnen of ergens verkopen. Dat is natuurlijk wat ik doe: het is een grote hulp en het verdient goed. Maar mijn belangrijkste werk is fotografie voor wetenschap en onderwijs, die wordt opgenomen in wetenschappelijke artikelen en encyclopedieën en wordt gebruikt in lezingen en presentaties voor studenten en scholieren. Ik ben zelf vrij actief in wetenschapspopularisering: ik geef lezingen op scholen, op wetenschapsfestivals, maak mooie presentaties en werk samen met instituten die foto’s van bepaalde wezens laten maken.
– Hoe onderwaterwereldfotografie werkt. Wat zijn de stappen, wat zit waar achter??
– Tijdens de duik is het niet alleen onze taak om de onderwaterwereld in zijn habitat te fotograferen, maar ook om materiaal te verzamelen voor opnames in het lab. We verzamelen dieren in potten of zakken, nemen ze mee naar het station en fotograferen ze van alle kanten om hun anatomie te laten zien in encyclopedieën en atlassen, voor wetenschappelijke artikelen. Maar veel dieren leven op rotsen of in de grond, je moet ze zoeken, rotsen omdraaien, deze dieren eruit halen, ze verzamelen op speciale manieren. En natuurlijk, ja, je moet de mooiste uitkiezen met al hun benen en armen intact. We proberen natuurlijk onder water te fotograferen, waar de dieren zich goed voelen, op hun gemak zijn en zich gedragen zoals ze normaal in het leven doen. Maar een groot deel van mijn werk is wetenschappelijke laboratorium fotografie, meestal macro natuurlijk.
– Onder water schieten is niet genoeg?
In het lab kun je het onderwerp zolang fotograferen als je wilt. Soms krijg ik het juiste schot na 300-500 opnames. En natuurlijk hoef je die foto in Photoshop niet te ontdoen van alle slib, de troebelheid. Al met al is het vrij comfortabel. Maar helaas is er absoluut geen manier waarop we in het lab de omstandigheden die dieren onder water hebben, kunnen reproduceren.
– En wat betreft de uitrusting, flitsers, lenzen, wat gebruik je??
– Nikon heeft een absoluut geweldig in-camera flitsersysteem. Ik heb meestal minstens twee flitsers nodig in het lab, of beter nog drie of vier, vooral voor grote onderwerpen. Vanuit de camera kan ik in het menu het vermogen van deze flitsers regelen en de on-camera flitser, die alleen de andere flitsers activeert maar zelf heel weinig licht geeft, volledig uitschakelen. Er is geen reflectie van de hoofdflits in het water, alleen een zijlicht, dat precies de juiste hoeveelheid licht geeft! Ik ben gewoon waanzinnig blij dat ze het hebben ingebouwd. Dat is erg gaaf.
– Ja, Alexander, maar zo’n foto nemen is het halve werk, je moet het goed doen om het echt spectaculair te maken.
– Een van de beste en interessantste dingen van onderwaterfotografie is het bekijken en verwerken van de foto’s op de grote monitor, wanneer je alle details kunt zien die de optiek van Nikon kan overbrengen. De 36 megapixels van de 810 is gewoon iets fantastisch, je kunt individuele cellen zien op de tentakels van kwallen. Je kunt het onderwater niet met je ogen zien, maar op de foto’s zie je alles…
Natuurlijk moet elke foto worden afgewerkt, want onderwaterfotografie heeft zijn eigen bijzonderheden: zwevende stoffen, modder, organische stoffen, kleine schaaldieren. Dit alles moet worden opgeschoond om het perfecte beeld te krijgen, dat geschikt is voor een encyclopedie of een leerboek. Je moet de kleuren, contrasten en niveaus een beetje bijwerken omdat onder water zelfs dat kleine laagje tussen je onderwerp en de lens al een deel van het spectrum absorbeert. De nabewerking is even belangrijk als de eigenlijke opname.
Wat voor soort foto’s kan ik verwachten van deze Nikon lens en welke unieke eigenschappen heeft Alexander Semyonov ervaren tijdens zijn reis naar de Witte Zee?