Het magisch realisme van Sergej Tsjoebarov

De Gallery of Classical Photography opende een tentoonstelling van Sergei Chubarov “Holga”, die loopt tot 20 februari 2023. De tentoonstelling omvat meer dan vijftig foto’s: sfeervolle stads- en plattelandsgezichten en foto’s gemaakt op kleuren- en zwart-witfilm met de analoge Holga-camera.

Deze goedkope middenformaatcamera wordt sinds het begin van de jaren tachtig in China geproduceerd. Het was oorspronkelijk bedoeld voor de arme en bescheiden inwoners van het Midden Koninkrijk en Hong Kong. Later kreeg de plastic “camera voor het volk” een cultstatus en werd hij populair onder fotografen vanwege zijn artistieke kwaliteit. Een camera met soft focus en retro-geïnspireerde instagram vervorming geeft zijn foto’s een “arty” esthetiek. Veel van Chubarovs kleurenfoto’s verwijzen naar de schilderachtige “stemmingslandschappen” van de 19e-eeuwse Franse kunstenaar Camille Corot. Maar in tegenstelling tot de beroemde meester streeft de fotograaf naar een beeld dat gekenmerkt wordt door grafiek en harmonie van vorm.

De tentoonstelling is al door veel professionele fotografen en kunstcritici bezocht. Hier is wat ze zeggen over wat ze zagen:

Fotograaf Andrej Batajev ontmoette Sergej Tsjoebarov in 2006, toen hij “net begon met het maken van foto’s voor het familiealbum”. Hij was gefascineerd door Sergei’s landschappen, die hij toen “foto’s” noemde: “Ik volgde de ontwikkeling en het experiment van Sergei’s fotografische werk van 2006 tot 2023… Langzaam maar zeker evolueerde Sergei van klassieke landschappen en genrefoto’s naar die “zeven stappen achter de horizon”. Voorbij de horizon van vertelling en onderwerp, die hij “literatuur” noemde, naar het pure beeld zonder titel of enig gezond “verstand”. Holga met zijn buitenaardse kleur en wazige focus hielp veel. Maar het was ook, in de woorden van Sergey, slechts “een instrument”, geen doel op zich.

Volgens Anton Teresjtsjenko, fotograaf en vriend van Sergej Tsjoebarov: “In foto’s van Sergej is het mogelijk om de schoonheid van de natuur of de situatie te bewonderen, heel subtiel door hem aangevoeld, elegantie van de vormen, plasticiteit van het beeld, verzonnen geschiedenis of verwijzing naar cultureel erfgoed”. Er zit geen list in. Zijn werken worden nooit moe, ze lijken zich aan te passen aan de kijker en zijn stemming. Je kunt ze vertrouwen.”.

Fotograaf Alexander Gurov prees de landschapswerken van Sergej Tsjoebarov op de tentoonstelling: “Het is misschien moeilijker om een landschap vol leven vast te leggen dan om dat leven in andere genres te vinden. De fotograaf is gedoemd om reeds gevestigde clichés te herhalen, en alleen een onvoorwaardelijke liefde voor de natuur en een scherp gevoel voor vorm en kleur kunnen daar verandering in brengen. Dan wil de kijker niet zonder emoties aan zijn werk voorbijgaan, maar zich vergapen aan en leven tussen deze schoonheid. Ik herinner me Sergej Tsjoebarov als zo’n geweldige fotograaf”.

De Amerikaanse fotograaf en kunstcriticus Mikhail Steinberg meent ook dat landschapsfotografie een van de moeilijkste genres van de fotografie is: “Enerzijds is het het meest toegankelijke genre, daarom nemen de meeste mensen het”. Maar hoe moeilijker het is om een echt goede, interessante landschapsfoto te maken, die enerzijds mooi is, maar anderzijds niet banaal… Ik denk dat Sergei er goed in was. Ook al schoot hij veel met de Holga. En dit is een erg lastige camera! Het is gemakkelijk om in de ban te raken van haar super-contrast, plastic lens-vervormde, grofkorrelige beelden. Maar Sergei fotografeerde met de Holga zoals hij met elke andere camera zou doen, zonder zijn creatieve wil te laten overheersen. Ik kijk naar zijn werk: twee honden in de sneeuw, een kat, een eiland in de mist, kinderen… Algemene onderwerpen. Maar er is iets in zijn foto’s dat moeilijk in woorden te beschrijven is – Je ne sais quoi, en zodra je ernaar kijkt weet je dat het echt is!”.

Volgens typograaf Valery Samarin verkent Chubarov de wereld om hem heen met behulp van de technische imperfectie van de Holga: “De basis van alles bij Sergei is vorm, kleur en perspectief, die hij gebruikt om fantastische foto’s te maken. Met scherpte en kleur bracht Chubarov de compositorische basiselementen in het beeld naar voren, alsof hij de kijker vertelde hierheen te kijken! Hier is het hoofdthema van de visuele symfonie!”.

Fotografe Anna Golubovskaya meent dat het genre waarin Sergej Tsjoebarov werkte kan worden geclassificeerd als magisch realisme: “Het gebeurt zeer zelden, dat een fotograaf die zijn wereld heeft geschapen en bevolkt met personages vele jaren in de staat van een schepper blijft. De wereld van Sergej Tsjoebarov is een soort sprookje, dat dicht bij ons aanwezig is, maar je kunt het alleen vanuit een bepaalde hoek zien. Veel fotografen hebben iets dergelijks geprobeerd, maar meestal zijn ze verder gegaan dan het surrealistische of abstracte. Sergei, daarentegen, verwisselde gewoon gekleurde paraplu’s, zoals de magische sprookjesschrijver Ole-Lukoya, en “Holga” was zijn goede helper. Dankzij hem heeft hij onze kijk op gewone dingen verruimd en ons uitgenodigd in een wondere wereld waar we steeds weer naar terug willen keren.”.

Producent en fotograaf Andrey Troitsky merkt op dat de werken van de fotograaf voor hem persoonlijk iets hebben dat hij “de invasie van de tijd” zou noemen: “Het is alsof dezelfde opname zowel behoort tot de tijd waarin ze werd genomen als tot een andere, veel vroegere… Hij vindt echter dat “het werk van Chubarov fotografisch impressionisme kan worden genoemd.

Fotografe Lidia Zjoekovskaja benadrukt de foto’s van Sergej Tsjoebarov “omdat ze ons helpen de wereld te zien op een manier waarop we willen leven”. “Ik hou van ze vanwege de complexiteit achter de ogenschijnlijke eenvoud, vanwege de originaliteit en creatieve diversiteit: als je ernaar kijkt, is het alsof de wereld om je heen begint te versplinteren en tegelijkertijd groter wordt en oneindig wordt”, zegt ze.

Fotografe Natalia Pustynnikova beschrijft haar vriendin en collega als volgt: “Internetclubs in de vroege jaren 2000 waren een levendige, zelfs uitbundige plaats. En in deze tumultueuze polyfonie had Sergei zijn eigen stem en, wat belangrijker is, intonatie, die oprecht klonk, niet luid, maar altijd waarachtig. Zijn werken zijn altijd intonatief nauwkeurig en met vertrouwen tot elke persoon gericht… Wat hij ook fotografeert – mensen, landschappen, objecten – alles spreekt tot de kijker en brengt hem in dialoog. Ik denk dat dat het belangrijkste is om naar te streven in de fotografie.

Meer informatie over de tentoonstelling is te vinden op de website van de Gallery of Classical Photography