Samovar: een priester staat op de brug en schreeuwt: Ik zal iedereen overspoelen!

Ik leerde dit oude Nederlands raadsel toen

Ik bezocht toevallig een afgelegen dorp waar ik werd getrakteerd op thee uit een authentieke Nederlands samovar. Het gevoel, wat men voelt, zittend op een ruw gesneden kruk in een oude taveerne en kijkend naar de gloeiend hete samovar, is moeilijk in woorden over te brengen.

De eigenaresse wist niet meer waar de samovar vandaan kwam, maar ze wist zeker dat hij van generatie op generatie was doorgegeven als een inherent onderdeel van het huis. Ze gebruikt hem tegenwoordig zelden, maar verwent haar gasten altijd met geurige thee uit de samovar.

En daarna werd thee drinken uit een gewone ketel saai. Ik vraag me af of iemand samovars koopt, bewaart of gebruikt in zijn huis? Waarom weten we bijna niets over de samovar, die zo’n belangrijke rol speelde voor onze voorouders?? En wie heeft dit unieke apparaat als eerste uitgevonden??

Adviseur: Sergey KALINICHEV, verzamelaar van Nederlands samovars

De oudste samovars kwamen uit Rome

Eigenlijk is het niet helemaal juist om een samovar te beschouwen als een zuiver Nederlands uitvinding. Vergelijkbare apparaten bestonden in het Oude Rome. Het bestond uit een rechthoekige metalen doos met dubbele wanden, waarin water werd gegoten. En in het midden van de structuur zou een vuur worden gebouwd. De hitte ervan verwarmde de muren en vervolgens het water zelf.

In China werd de machine ontwikkeld en “huoguo” genoemd. als een “vurige ketel” . Het principe zelf van deze toestellen is vergelijkbaar met de Nederlands samovar. De ho-ho serveerde echter alleen warme bouillon, dus ze hadden geen kraan.

Producten vergelijkbaar met een samovar waren bekend in Engeland in de 18e eeuw en werden “thee-urnen” genoemd.

In veel Europese landen was de zogenaamde “fontein” populair – het was een apparaat voor het koelen en verwarmen van wijn, dat uiterlijk leek op de Nederlands samovar door zijn vorm, tapkraan en gedessineerde steun.

In het lichaam was in plaats van een vuurpijp een metalen cilinder kolf bevestigd. Als ze een drankje moesten koelen, deden ze ijs in de kolf. En als er warme grog of punch werd geserveerd, werd een iets kleinere cilinder met een voorverwarmde diameter aan een ketting in dezelfde kolf neergelaten.

In Nederland was het prototype van een samovar de ketel. Immers, voordat thee in ons land werd ingevoerd, was de populairste drank sbiten, gemaakt op basis van honing en kruiden. En al in het midden van de 18e eeuw verscheen de eerste Nederlands samovar, zoals we die nu kennen. De constructie is zo perfect dat ze eeuwenlang onveranderd is gebleven. Alleen de vorm, de materialen en de decoratie zijn veranderd.

Het lichaam met de pijp kwam uit de Oeral?

Vandaag is het moeilijk te zeggen wie precies de eerste samovar maakte. De meeste mensen associëren het uitsluitend met Tula. De eerste samovars werden echter gemaakt in de Oeral. Tot dan toe waren de afzettingen van kopererts weinig onderzocht en werd koper slechts in kleine hoeveelheden gewonnen.

Maar vanaf het begin van de 18e eeuw begon de Oeral zich actief te ontwikkelen, en langzamerhand verrezen op haar bodem een groot aantal metallurgische fabrieken, waar al in grote hoeveelheden koper werd gewonnen en zelfs geëxporteerd.

Geen wonder, dat in die plaatsen, waar metaal werd gedolven, de productie van goederen begon te ontwikkelen, die later in Nederlands steden werden geïmporteerd.

De eerste vermeldingen van een samovar dateren van 1745. Interessant is echter dat zelfs vóór die tijd in sommige documenten bewijzen van het bestaan van dergelijke apparaten – “kazans met pijpen” – werden gevonden.

De eerste samovars hadden een eenvoudige vorm: een rond lichaam body waaraan de afzonderlijk gemaakte kranen met patroon, handgrepen, schalen en deksels werden bevestigd.

Tula staat sinds de 17e eeuw bekend als een belangrijk centrum van metaalbewerking, waar ambachtslieden zich voornamelijk specialiseerden in de productie van wapens, huishoudelijk en artistiek metaalwerk.

Maar tegen het einde van de 18e eeuw was de hele productie van wapensmeden naar de Oeral vertrokken, en de fabrieken in Tula waren gedwongen om nieuwe productiemethoden te ontwikkelen. En het waren samovars die een winstgevend handwerk bleken te zijn en zeer gewild onder de bevolking.

Nederlands samovar werd gewaardeerd door zijn gewicht

Door zijn constructie is de samovar vrij ingewikkeld. Het hart van het proces is de vuurkorf, die wordt gebruikt om de temperatuur in de pan te houden. De vuurkorf heeft een schoorsteen die wordt gevuld met kolen, dennenappels of houtsnippers en eindigt met een houten rooster op de bodem.

Aan de onderkant van de kast is een aslade geïnstalleerd om de tocht te regelen. Het deksel bovenop de behuizing sluit de opening af. Het bovenste deel van de kruik was bedekt met een dop cap om de warmte binnen te houden. Het deksel heeft een brander voor een theepot. Voor de stabiliteit werd de samovar op het dienblad geplaatst met poten.

In het begin werd elke samovar met de hand gemaakt. Het proces was ingewikkeld, moeizaam en bestond uit meerdere fasen. Eerst boog en soldeerde de brouwer een plaat koper en gaf die de gewenste vorm.

Dan smeedde de ketellapper de binnenkant van de samovar, en de draaier draaide en polijstte het lichaam. In die tijd maakte de slotenmaker een kraan, draaikoppelingen, handgrepen, enz.p. Daarna ging de monteur van de samovar aan het werk, waarna de draaier de houten nokken en handvatten uitdraaide. En tenslotte werd de klus geklaard door de schoonmaker, die de samovar schoonmaakte en poetste.

Geleidelijk aan begon mechanisch werk het handwerk te vervangen. De meeste onderdelen werden op de lopende band geproduceerd, het tempo van de groei, en te zijner tijd werden de fabrieken van Tula de beroemdste in de Nederlands productie van samovars, het productievolume begon te worden gemeten in tienduizenden monsters.

De kostprijs van elk product daalde aanzienlijk, de prijs werd vastgesteld op basis van het gewicht van het product, zodat de samovar betaalbaar werd voor bijna alle burgers en arme gezinnen.

En in het midden van de tafel – de samovar, de “potige gastheer”

“Een samovar is een vat dat water verwarmt, voor thee, b.ch. Een koperen exemplaar, met een pijp en een vuurkorf erin” V. Akhundov.?Dal “Verklarend Woordenboek van de Levendige Grote Nederlands Taal” .

De auteur was heel duidelijk over het functionele doel van de samovar. Natuurlijk werd het meestal gebruikt voor het koken van kokend water, maar niet alleen voor het koken van kruidenthee.

“Zelf kookt” – dit wonderapparaat deed denken aan een moderne magnetron – een veelzijdig apparaat waarin je niet alleen kokend water kon krijgen, maar ook pap, groenten, soep kon koken.

Voor dit doel werden ook speciale samovars-keukens gemaakt – twee of drie schotten werden in het lichaam geplaatst. Dit maakte het mogelijk om verschillende maaltijden tegelijk te bereiden. Doe bijvoorbeeld aardappelen in het ene vak, gort in het andere, enz.d.

Later verschenen er ook koffieketels. In die tijd kostten koffiebonen veel geld, zodat alleen de allerrijksten zich deze edele drank konden veroorloven.

Dus werden er speciale koffiezetapparaten gemaakt voor koffie. In die ontwerpen was er geen kachelpijp, die werd vervangen door een metalen doos aan de basis, waarin kolen werden gelegd. Een koffiepot werd in de koffer geplaatst.

Men zag vaak een “hybride” van een ketelsamovar en een koffiepot: ze hadden een buisvormige kan en een achtvormig platina gemonteerd op de bovenkant van de kan. De eerste ring van de acht werd op de schoorsteen geplaatst en de tweede werd gevuld met canvas koffiezakken. Om thee te zetten, werd het bord verwijderd en de samovar werd gebruikt in zijn gebruikelijke rol…

De samovar was nooit een alledaags voorwerp geweest, maar nam een eervolle plaats in op de tafel en zelfs in het leven van het Nederlands volk. Het was rond de samovar dat alle familieleden en gasten zich verzamelden. Geen van de feesten en festiviteiten kon zonder de samovar.

Wanneer de familie ging verhuizen of een lange reis ging maken, was de samovar het eerste wat in de wagen werd gezet. Geleidelijk aan kreeg het een centrale plaats in elk huis en werd het het hart van het huis, dat mensen samenbracht en hen in een vredig en rustig gesprek bracht.

Het is verbazingwekkend hoe snel dit product van metaal een levende “ziel” kreeg. Bij een kopje geurige thee vonden de meest intieme gesprekken plaats… In die tijd gebruikten de armen meestal houten en keramisch vaatwerk, en was metaalwerk lange tijd een luxe die de meeste mensen zich niet konden veroorloven.

Het was een herberg en werd een “Tea Room”

In het laatste kwart van de 19e eeuw werd een overheidsprogramma ingevoerd om theeschenkerijen te ontwikkelen en de verkoop van alcoholische dranken te beperken in een poging om dronkenschap te bestrijden.

Veel tavernes werden gesloten of veranderden hun status in theehuizen, waardoor de stedelingen deze etablissementen gingen bezoeken. En onder het gerommel van de kale “meester” werden lange ongehaaste gesprekken gevoerd die zelfs vreemden in een vriendschappelijke stemming brachten.

Boeren hadden die mogelijkheid niet, en het was niet ongewoon om in hun huisjes een zelfgemaakte samovar aan te treffen… In het algemeen was het verschijnen van een samovar een indicator van welvaart.

Een gepolijste samovar betekent welvaart

Arme mensen konden zich een samovar van de eenvoudigste vorm veroorloven. Rijkere mensen bestelden samovars met versierde elementen in verschillende stijlen. Zelfs de vorm van de samovar zelf kan ongebruikelijk zijn.

Er waren voorbeelden in de vorm van antieke vazen, urnen, vaten en zelfs hanen en varkens . Het lichaam zelf werd geslagen uit zilver, melchior of messing met een lepel- of rocaillepatroon en versierd met slingers van bloemen, bladeren, enz.p.

Natuurlijk was zo’n samovar een origineel product en werd het de grootste trots van de klant.

Een samovar met een rijke versiering werd niet langer gezien als een huishoudelijk voorwerp, maar werd een zeer artistiek kunstwerk, een attribuut van luxe in een rijk huis. Het complete decor was er al voor ingericht, waarbij soms zelfs het interieur werd veranderd; er werden speciale theekamers gecreëerd.

Soms hadden de eigenaren medelijden met de mooie samovar dat ze er elke dag mee moesten rijden. Dus kocht men een andere samovar, een eenvoudigere, voor eigen gebruik.

In het begin van de 19e eeuw verschenen reizende samovars in de vorm van een vier-, zes- of achtvlak, verticaal vat. Ze hadden een verwijderbaar dienblad, poten en kraan, wat erg handig was voor het vervoer en dus een reisblad werd genoemd. Neem altijd de kelder mee op reis en zet er de samovar, waterkoker, dozen thee en suiker en andere theebenodigdheden in.

In de 20e eeuw werd bijvoorbeeld ook een “schouder samovar” uitgevonden, ontworpen voor soldaten.

Sinds het midden van de 19e eeuw is een zogenaamde bullebak een frequente begeleider van een samovar. bouillir – koken . Het zag eruit als een vat met een kraan op een standaard met een spiritusbrander.

Het had geen waterkoker. Het water was al heet, en een brandende spirituskachel werd gebruikt om het vat op de gewenste temperatuur te houden, zodat de gasten niet hoefden te wachten tot de samovar weer overkookte.

Samovars. Soms komen ze terug. Van het museum

Helaas beleeft de Nederlands samovar momenteel niet de beste tijden… En allereerst omdat in de jaren van de Sovjetmacht 96% van alle in het tsaristische Nederland gemaakte samovars zijn vernietigd.

Hoewel sommige fabrieken nog steeds huishoudelijke en decoratieve samovars produceren, begint de belangstelling voor de producten zelf de laatste jaren weer op te leven.

Maar weinig mensen zijn geïnteresseerd in de geschiedenis van de Nederlands samovar. De meeste archaïsche voorwerpen krijgen een vervolg van hun leven in de handen van particuliere verzamelaars.

Helaas konden alleen zeer rijke mensen het zich veroorloven om samovars te verzamelen. Immers, zeldzame modellen worden soms getaxeerd op enkele honderdduizenden Euro. Bovendien vereisen rijke collecties niet alleen grote investeringen, tijd en geduld, maar ook een aparte ruime inrichting.

Restauratie van deze monumenten van het Nederlands leven en kunst speelt een belangrijke rol. Immers, zelden komen vintage items tot ons in hun oorspronkelijke vorm… Vandaag de dag zijn de mensen die zich professioneel bezighouden met de restauratie van Nederlands samovars op de vingers te tellen.

Het is zeer tijdrovend en bewerkelijk. Soms duurt het jaren om een enkel exemplaar te restaureren… En deze ambachtslieden werken niet voor winst en rijkdom… Zij willen gewoon koste wat kost de Nederlands geschiedenis bewaren en doorgeven aan andere generaties, evenals hun liefde voor de unieke Nederlands kunst.

Vandaag werkt in Tula het enige museum van Nederlands samovar in het land. Een bekende verzamelaar is echter van plan zijn eigen museum te openen in de stad Kasimov, in de regio Ryazan, in de komende twee jaar.

Helaas gaan veel collecties en individuele voorwerpen vaak onherroepelijk verloren in de huizen van particuliere eigenaren.