“Ik ga naar lijken kijken”, “Weet je hoe mooi de explosie is??”, “Ik wil naar de oorlog! Alles is hier saai en grijs,” hoor ik van mijn collega’s. Zij die een tragedie hebben meegemaakt zijn er meestal op de een of andere manier door getroffen. Oorlogscorrespondenten zijn geen uitzondering. Mijn vragen worden beantwoord door Anthony Feinstein, professor in de psychiatrie aan de Universiteit van Toronto, schrijver van Journalists under fire: The psychological hazards of covering war…
Dank aan MIA RUSSIA TODAY voor het ter beschikking stellen van de foto’s.
– Vertel ons hoe je begonnen bent. Wie was je eerste patiënt??
– Het was een vrouw. Ze kwam 14 jaar geleden naar mijn kliniek. Ik vond haar geval zeer interessant en na een gesprek met haar besloot ik het posttraumatisch syndroom bij oorlogscorrespondenten te bestuderen. Ze werkte lange tijd in Afrika, haar cameraman werd voor haar ogen vermoord. Haar psychische toestand werd steeds slechter en ze begon alcohol te drinken om zich te ontspannen… Ze was doodsbang dat het management achter haar problemen zou komen en haar zou ontslaan. Toen ze in mijn kantoor kwam, kon ze niet spreken. Na de therapie begon de spraak terug te keren. Mijn patiënt was hersteld. Vervolgens besloot ze zich terug te trekken uit de oorlogsjournalistiek.
– Waarom willen mensen oorlog voeren, hun leven riskeren?? Wat is de belangrijkste motivatie?
– Er is een bepaalde groep mensen die risico’s moet nemen, die niet zonder avontuur kunnen. Het wordt niet alleen bepaald door psychologische en sociale factoren. Bent u bekend met het woord monoamine oxidase, kortweg MAO..?
– Ik denk dat het iets uit de biologie is..
– Dat klopt. Het is een enzym dat neurotransmitters adrenaline, noradrenaline, dopamine en andere afbreekt. Talrijke studies hebben aangetoond dat hoe lager de MAOI-niveaus zijn, hoe groter de neiging is om risico’s te nemen. Om jarenlang als oorlogsverslaggever te werken, moet je bepaalde biologische eigenschappen hebben. Anders kan je lichaam het niet aan: het is te gevaarlijk.
– Dus als ik voor het eerst naar de oorlog ga, kun je me dan vertellen wat mijn kansen zijn??
– Ik kan zien of je aanleg hebt voor dit beroep. Maar ik kan niet voorspellen of het goed met je gaat, hoe vatbaar je bent voor PTSD. Het is ingewikkelder dan dat.
– Welk percentage journalisten lijdt aan posttraumatisch syndroom??
– Ongeveer 25 procent, en dat is meer dan het leger.
– En hoe verschilt het van normale stress??
– Er zijn 3 groepen symptomen. De eerste was intrusieve, traumatische herinneringen, nachtmerries. De tweede groep heeft problemen met interpersoonlijke communicatie, isolatie van de samenleving. De derde wordt geassocieerd met lichamelijke verschijnselen: hoofdpijn, geheugenstoornissen, onvermogen om zich te concentreren. Als je aan een posttraumatische stressstoornis lijdt, moet je alle drie de groepen symptomen hebben. En duurt meer dan een maand.
– Wat de effecten kunnen zijn?
– Er kunnen zich zeer ernstige problemen voordoen op het werk en in relaties. Drugsverslaving, alcoholisme. We proberen er niet over te praten, maar er is een mogelijkheid van zelfmoord. Journalisten die lijden aan posttraumatische stressstoornis hebben behandeling nodig. Na de therapie kun je weer aan het werk en teruggaan naar conflictgebieden. Als het gaat om haar persoonlijke leven, is het scheidingspercentage vrij hoog. Een verslaggever vertelde me hoe hij woedend werd nadat zijn vrouw had gebeld… Ze belde hem en zei dat ze een groot probleem had: De wasmachine was kapot. De realiteit heeft andere problemen. Volgens mijn onderzoek zijn de sterkste verbintenissen die waarbij beide partners journalisten zijn…
– Zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen?? Wie wordt meer getroffen: vrouwen of mannen??
– Vrouwen zijn vaker depressief. Er zijn gevallen waarin een posttraumatisch syndroom optreedt na een bevalling. Een van mijn patiënten begon nachtmerries te krijgen na haar bevalling. Ze is eerder in en uit brandhaarden geweest en lijdt niet aan een geestelijke ziekte. Vrouwen hebben ook meer gevallen van alcoholisme…
– Zijn er verschillen tussen schrijvers, fotografen en cameramannen??
– Denk aan Capa’s beroemde gezegde: “Als je foto’s niet goed genoeg zijn, was je niet dichtbij genoeg.”? Fotografen komen het dichtst in de buurt, en posttraumatische stressstoornis komt vaker voor bij hen…
– Als je met fotografen werkt, kijk je dan naar hun foto’s?? Is er een verband tussen het beeld en de psychologische toestand?
– Dat is een interessante vraag! Nee, dat heb ik nooit gedaan. Alle oorlogsfotografen maken vreselijke foto’s. Veel van hun foto’s zullen nooit gepubliceerd worden en wij zullen ze nooit te zien krijgen.
– Hangt het posttraumatisch syndroom af van het land waar de journalist werkt??
– Ik weet het niet. En ik denk dat niemand het weet. Dergelijke studies zijn niet gedaan. Maar de meeste verslaggevers denken dat Tsjetsjenië de gevaarlijkste regio is.
– Heb je ooit gewerkt met journalisten uit Islamitische landen??
– Nee. Maar eens werd ik gevraagd om een gezamenlijk seminar te leiden voor Israëlische en Palestijnse journalisten… En hier is een interessant feit: alle Israëlische correspondenten waren zeer vertrouwd met PTSD en de gevolgen ervan, terwijl hun Palestijnse collega’s er voor het eerst over hoorden van mij. Mannen wilden het niet horen en zeiden dat ze niet geïnteresseerd waren en geen behoefte hadden aan. Vrouwen daarentegen toonden nieuwsgierigheid.
– Werkgevers: kunnen zij journalisten helpen en hoe??
– De rol van redacteuren mag niet worden onderschat. Ze moeten heel voorzichtig zijn met journalisten die in hot spots werken. Ik denk niet dat het therapeuten kunnen zijn. Maar als ze een verandering in de psychologische toestand van een journalist opmerken, kunnen ze adviseren hulp te zoeken. Helaas letten redacteuren vaak niet op en willen ze niet luisteren… Een journalist moet niet bang zijn voor straf, noch voor ontslag – hij moet volledig vertrouwen hebben in zijn redacteur. Ik hou echt van CNN’s aanpak. Ze nemen psychologische hulp heel serieus.
– Het maakt deel uit van de verzekering?
– Nee, het is geen onderdeel van de ziektekostenverzekering. Ik kan je vertellen over mijn ervaring. CNN nodigt me uit om lezingen en seminars te geven. Als een journalist naar een conflictgebied gaat, kent hij mij al en kan hij me altijd bellen om te praten. Of moet ik hem bellen. Als hij terugkomt, kan ik naar hem toe vliegen. Ik ben altijd beschikbaar. Dit is de methodologie van het SNN. Ze kunnen niet elke journalist een beveiliger toewijzen om zijn fysieke veiligheid te garanderen. Maar ze kunnen hem altijd psychologische hulp garanderen. Ik geef ook seminars voor redacteuren en managers. Opleiding is heel belangrijk, je moet het hogere personeel opleiden… Freelancers hebben het veel moeilijker, ook op het gebied van fysieke veiligheid.
– Werkt u ook met familieleden en vrienden van journalisten??
– Een paar jaar geleden werkte ik met de New York Times. Ze hebben een zeer goede praktijk: ze informeren de families van journalisten die in conflictgebieden werken over wat er gebeurt, waar hun man, broer of vader op dit moment is. Zo worden de familieleden niet vergeten, ze zijn op de hoogte van alles wat er gebeurt. Een vrouw schreef me eens: “De vrouw van een oorlogsverslaggever moet niet egoïstisch zijn… Twee egoïstische mensen in een gezin is te veel.
– Op je website.kan de journalist zijn psychologische toestand bepalen. Wat is er nodig??
– Je moet me schrijven en ik stuur je het wachtwoord. Dan moeten er een aantal vragen worden beantwoord. Het is volledig vertrouwelijk. Niemand anders dan ik heeft toegang tot deze informatie. De antwoorden zullen bepalen of er niets aan de hand is of dat hulp van een psychotherapeut nodig is.
– Als de journalist aarzelt om hulp te zoeken en de toestand verslechtert, is er dan iets wat de familie van de journalist kan doen om invloed uit te oefenen en te helpen??
– Er heerst een machocultuur in het beroep. Het is niet gebruikelijk om over persoonlijke gevoelens te praten. Maar mensen moeten zelf beter willen worden. Ik kan niet komen en zeggen, ‘Hé maat, je moet dit doen, je moet naar me luisteren..!”. Zo werkt therapie niet. Het belangrijkste is om zelf de eerste stap te zetten.
Wat zijn de uitdagingen en risico’s van het zijn van een oorlogscorrespondent? Hoe beïnvloedt dit beroep je persoonlijke leven en gezondheid? Heeft het ook positieve aspecten, zoals het kunnen verhalen van de situaties die mensen in oorlogsgebieden doormaken? Wat drijft iemand om zichzelf in gevaarlijke situaties te willen begeven om de waarheid naar buiten te brengen?