Panorama’s maken: het hemelse oog

De makers van het AirPano-project leggen sferische panorama’s van bovenaf vast, vanuit vogelperspectief. Hierdoor kan iedereen die thuis achter een computer zit de bezienswaardigheden van onze planeet vanuit een ongebruikelijke hoek bekijken. De kijker ziet de wereld op het beeldscherm met een zeer hoge mate van authenticiteit, alsof hij in de cockpit van een helikopter zit, of plotseling kan leren vliegen.

Golden Eagles over Amsterdam

Nederland, Amsterdam.

Mei, 2010

1/800s, f/8, ISO 400.

Foto: Sergej Semenov

Hoe het allemaal begon?

Lang geleden, rond 2006, leerden we hoe we bollen op de grond konden schieten. Toen was het nog een gimmick van het verleden en een bezigheid voor gevorderde liefhebbers. Het vereiste een statief, een speciale panoramakop, een vrij grondige kennis van hoe te fotograferen en een bol te maken. In de loop der tijd is de technologie vereenvoudigd, ontwikkeld en steeds toegankelijker geworden. We waren ervaren in het maken van foto’s vanuit helikopters en vliegtuigen en op een dag hadden we een idee: waarom niet alle klassieke wetten van luchtfotografie breken en het in de lucht proberen te doen?? En we hebben een manier gevonden om een bol in de lucht te fotograferen waar je geen statief of een uiterst precieze panoramakop kunt gebruiken, en de wind blaast de helikopter tientallen meters weg als je aan het filmen bent.

Na verschillende mislukte pogingen is het ons gelukt en het resultaat overtrof al onze verwachtingen. Het aanwezigheidseffect was overweldigend, het was alsof de kijker in de helikopter zat en het omringende landschap met eigen ogen kon zien.

Het project was aanvankelijk slechts een poging om een deur te openen naar een andere werkelijkheid: het maken van gewone panorama’s en videobeelden doet niet wat een sferisch panorama kan doen. Als iemand het eenmaal gezien heeft, begrijpt hij of zij meteen dat er geen andere dergelijke ervaring bestaat afgezien van een verblijf ter plaatse natuurlijk .

Als fotografen zijn we in een honderdtal landen geweest en hebben we met eigen ogen ongelooflijke landschappen gezien. En toen het duidelijk was dat het nu in een nieuwe hoedanigheid aan mensen kon worden getoond, besloten we dat we het moesten doen.

Andrei Zubets, onze hoofdontwerper en generator van technische ideeën, en ik begonnen de website te maken. Ik schoot, hij verwerkte de resultaten en zette ze op het internet… Na ongeveer een jaar beseften we dat de planeet erg groot is en we het niet alleen konden doen. Tegen die tijd hebben we veel vrienden en collega’s gemaakt in onze kring van landschapsfotografen tijdens onze jarenlange reizen. Ik nodigde hen uit om met ons mee te gaan en sommigen stemden toe. Sommigen konden programmeren, sommigen waren webdesigners, sommigen waren experts in post-processing, sommigen waren goed in het schrijven van teksten… Het resultaat was een zeer sterk team van enthousiaste liefhebbers van panoramafotografie die een product van de hoogste kwaliteit bouwden.

We hebben consequent en systematisch interessante plaatsen over de hele planeet gefilmd… We hebben nu ongeveer 60 van deze opnames. We hebben al meer dan driehonderd panorama’s op onze website geplaatst, en veel van de locaties worden ook gepresenteerd als virtuele rondleidingen: u kunt enkele interessante objecten, zoals Kuala Lumpur of New York, vanaf verschillende opnamelocaties bekijken.

Nadat we hadden geleerd hoe we sferische panorama’s in de lucht konden maken, stopten we niet en stelden we onszelf nieuwe, meer ingewikkelde taken. We ontwikkelden technieken voor het schieten op helikopters onderweg, en leerden vervolgens hoe we bollen konden schieten vanuit een vliegend vliegtuig. Daarna was het de beurt aan nachtfotografie, bollen met ultrahoge resolutie en tenslotte panorama’s in de lucht van meer dan 1 gigapixel! Dus deden we alle dingen die in de lucht heel moeilijk of zelfs onmogelijk zijn, volgens de klassieke concepten van de fotografie. Daarna probeerden we onder water te duiken, en maakten we tientallen onderwaterpanorama’s op de Malediven. In 2011 hebben we de ontwikkeling van onze eigen “360-video-opnametechniek” voltooid. Dit is een grote stap voorwaarts in computer-gegenereerde virtuele realiteit… “360 video” is geen statische bol, maar eigenlijk een sferisch panorama in beweging: de kijker kan helemaal rondkijken naar de camera, de auto of de helikopter, alsof hij zelf in het opnamepunt zit en in de helikopter vliegt.

Wat is een sferisch panorama? Hoe het verschilt van traditionele fotografie?

Het is een veel getrouwere weergave van uw omgeving dan de meest professionele en dure foto- of videoapparatuur. Als u bijvoorbeeld op zoek bent naar een huis, kunt u, terwijl u achter uw computer zit, 10 minuten lang een virtuele reis maken door een huis aan de andere kant van de wereld, en een zeer volledig beeld krijgen van het huis, alsof u het met uw eigen ogen hebt gezien en zelf door de kamers bent gelopen. Geen enkele hoeveelheid fotografie, zelfs geen high-budget, kan dit voor elkaar krijgen.

De kijker “vliegt” in de opname en ziet precies wat hij of zij met zijn of haar eigen ogen zou hebben gezien als hij of zij zich op dezelfde plaats had bevonden als waar de fotograaf de foto nam. Hij kan zijn hoofd in alle richtingen draaien: links en rechts, omhoog en omlaag, hij kan inzoomen op interessante delen van het beeld alsof hij dichterbij wil komen, hij kan bewegen tussen verschillende punten in het beeld. Het sterkste gevoel van aanwezigheid wordt gecreëerd, wat vooral merkbaar is op grote monitoren. U moet er rekening mee houden dat iemand met een bescheiden technische opleiding een virtuele rondleiding kan maken, en het is niet gemakkelijk om een bekwaam architectuurfotograaf te worden.

Sferische panorama’s hebben slechts één beperking: al hun verbazingwekkende eigenschappen zijn alleen te zien als je een computer hebt. Zelfs als ze worden afgedrukt als een normale foto hoewel er bepaalde beperkingen zijn , gaat het effect van de aanwezigheid bijna volledig verloren.

Radiobestuurde modellen gebruiken om foto’s te maken

Ruwweg 90% van de panorama’s die nu op de site staan zijn nog steeds vanuit een traditionele helikopter of vliegtuig. In de loop der tijd hebben we echter gemerkt dat op veel populaire locaties in de wereld fotograferen vanuit een grote helikopter verboden of onbereikbaar is vanwege de afgelegen ligging. Toen Stas Sedov, een piloot en radiografisch bestuurde modelbouwer met veel praktische ervaring, zich bij ons team voegde, kreeg ons project nieuwe mogelijkheden. Anderhalf jaar geleden zijn we begonnen met een klein radiografisch bestuurd helikoptermodel. We hebben samengewerkt om de apparatuur en de technologie die we hebben voor fotografie aan te passen voor gebruik in een helikopter als deze. En dan maken we opnamen van objecten waar we nooit eerder dichtbij konden komen, zoals de piramides in Gizeh Egypte , kasteel Neuschwanstein in Duitsland, de oude Mayastad Machu Picchu, Nazca-figuren en -lijnen in Peru, stenen beelden op Paaseiland, dag- en nachtpanorama’s van Amsterdam.

Wij hebben voor 2012 een ambitieus programma samengesteld van radiogestuurde onderzoeken naar de interessantste werelderfgoederen van de planeet, en hopen dat het een succes wordt. Twee van onze jongens gaan bijvoorbeeld naar Cambodja en Vietnam.

Basis fotografie problemen

Een van de traditionele uitdagingen is het object mooi, artistiek te fotograferen, zodat de kijker het interessant vindt om naar te kijken. We nemen normaal 20-30 panorama’s voor de virtuele tour. Als we na een voorvertoning niet tevreden zijn met het eerste resultaat, schieten we opnieuw. Dus we krijgen ongeveer 5-7 panorama’s van de 30-40 die we maken. Er is een zeer strenge selectieprocedure. We doen een team stemming en we kiezen de beste.

De andere moeilijkheid is de toestemming om te filmen. De administratie van een interessante instelling ziet een fotograaf met een statief en een min of meer fatsoenlijke camera, en zij denken dat zijn foto’s morgen op de voorpagina van de New York Times zullen staan en dat hij een miljoen dollar zal krijgen. Dus wat te zeggen als ze een helikopter zien met een fatsoenlijke camera eraan..

De ambtenaren zijn vaak zo bureaucratisch dat het voor gewone stervelingen onmogelijk is om toestemming te krijgen om te filmen, en je moet maanden wachten op antwoord. Maar we kunnen niet naar een ander land gaan en daar een maand wonen! Het gebeurt dat we te horen krijgen: je wilt schieten vanuit een helikopter? Betaal 20.000 dollar. De minimale camerahoogte is 200 meter. Wil je lager vliegen? Je betaalt ons nog eens 10 duizend dollar. Dan moeten we onze helikopter uit elkaar halen en ongemerkt het park in sluipen.

Gelukkig zijn er attente leidinggevenden. We laten onze website zien, vertellen over ons, leggen uit dat het project geen winstoogmerk heeft en dat we mogen filmen. Het laatste voorbeeld is het nemen van foto’s van de reusachtige stenen beelden op Paaseiland. De administratie gaf ons zelfs een begeleider die ons naar alle bezienswaardigheden bracht. De directeur zegt: “Uw beelden zullen door miljoenen mensen worden gezien, waarvan sommigen ons als toeristen zullen komen bezoeken. Het is goed voor ons, neem het op, maar stuur ons een link naar de beelden. En onze jongens filmden Paaseiland, en ze deden het zo goed dat ik er zelf naartoe wilde.

Meer details op de website van airpano

Maleisië, Kuala Lumpur

Mei 2008

Panorama van 6 opnamen, 1/800 s, f/6.3, ISO 100.

Foto: Oleg Gaponyuk

Brazilië, Rio de Janeiro

Februari 2009

5-frame panorama, 1/640 sec, f/6.3, ISO 200.

Foto: Oleg Gaponyuk

Brazilië, Iguaçu watervallen

Januari 2008

Panorama van 5 beelden, 1/4s, f/7.1, ISO 100.

Foto: Oleg Gaponyuk

Over Sergey Semyonov die naar Manhattan kijkt vanuit het raam van het Millennium Hotel. USA, New York

Januari 2010

Bol van 30 frames bracketing , 3s, f/9, ISO 320, Flexify plugin.

Foto: Sergej Semenov

In de lucht boven St. Petersburg

Nederland, Sint-Petersburg

Oktober 2010

Bol van 7 beelden, 1/800 s, f/6.3, ISO 400, Flexify plugin.

Foto: Sergey Semyonov, Sergey Rumyantsev

In de lucht boven St. Isaac’s Cathedral

Nederland, Sint-Petersburg

september 2010

Bol uit 16 beelden, 1/500s, f/5.6, ISO 160, Flexify-plugin.

Foto: Sergey Semyonov, Sergey Rumyantsev

San Juan Rivier

USA, Utah

september 2006

Bol van 4 frames, 1/500 s, f/5.6, ISO 200, Flexify plug-in.Foto: Oleg Gaponyuk